Organizacja nauki zawodu

Absolwenci gimnazjów wybierający naukę w Zasadniczej Szkole Zawodowej mają możliwość zdobycia atrakcyjnego zawodu poprzez   zatrudnienie u pracodawcy i odbywanie w jego zakładzie praktycznej nauki zawodu.

Nauka zawodu ma na celu przygotowanie pracownika do pracy w charakterze robotnika wykwalifikowanego lub czeladnika i obejmuje praktyczną naukę zawodu organizowaną u pracodawcy oraz dokształcanie teoretyczne.

           Podstawą organizacji nauki jest umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego, zawarta pomiędzy pracodawcą rzemieślnikiem, a uczniem „młodocianym pracownikiem”, która jest podpisywana i rejestrowana w Cechu.

           Umowy dla młodocianych dokształcających się w szkole zawodowej należy  zawierać w okresie przyjmowania kandydatów do szkół zawodowych.

W przypadku, gdy młodociany dokształca się w systemie pozaszkolnym na tzw. kursach, podpisanie umowy może nastąpić w innym terminie.

Naukę zawodu może podjąć osoba w wieku 16 – 18 lat, po ukończeniu gimnazjum, która odpowiada wymogom zdrowotnym pozwalającym na podjęcie pracy w wybranym przez siebie zawodzie.

Młodociany podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i otrzymuje od rzemieślnika wynagrodzenie.

Nauka zawodu trwa 36 miesięcy i kończy się egzaminem.

Rodzaj egzaminu do którego musi przystąpić absolwent zasadniczej szkoły zawodowej, jest uzależniony od statusu pracodawcy.

Jeżeli pracodawca:

*     nie jest rzemieślnikiem – wówczas młodociany przystępuje do egzaminu

       potwierdzającego kwalifikacje zawodowe organizowanego przez

         Okręgową Komisję Egzaminacyjną ( obecnie dotyczy to zawodów

       kucharz oraz sprzedawca).

*   jest rzemieślnikiem – młodociany zdaje egzamin kwalifikacyjny na tytuł    

       czeladnika przed komisją egzaminacyjną izb rzemieślniczych.

Młodociany absolwent zasadniczej szkoły zawodowej otrzymuje świadectwo jej ukończenia, a po realizacji zapisów zawartych w umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego, przystępuje do egzaminu czeladniczego. Kwalifikacyjny egzamin na tytuł czeladnika przeprowadzany jest przez komisję egzaminacyjną izby rzemieślniczej.

Po zdaniu egzaminu młodociany otrzymuje świadectwo czeladnicze, które jest państwowym dokumentem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe.

Uzyskany tytuł czeladnika jest uznawany na krajowym rynku pracy oraz honorowany przez kraje członkowskie Unii Europejskiej. Może on również podjąć dalsze kształcenie począwszy od klasy drugiej liceum ogólnokształcącego dla dorosłych.

             Nauka młodocianych w celu przygotowania zawodowego odbywa się w porozumieniu z właściwym terenowo cechem, który z upoważnienia izby rzemieślniczej sprawuje nadzór nad przygotowaniem zawodowym młodocianego.

W celu uzyskania informacji o możliwościach podjęcia nauki w określonym zawodzie absolwent gimnazjum powinien zgłosić się do Cechu Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorców w Janowie Lubelskim przy ul. Wojska Polskiego 3, gdzie otrzyma szczegółowe informacje na temat kształcenia w rzemiośle.

Na przestrzeni ostatnich kilku lat liczba przyjmowanych przez przedsiębiorców uczniów do nauki zawodu zmniejszała się lub była na niezmiennym poziomie.

Pracodawcy niejednokrotnie deklarują chęć przyjęcia uczniów, ale nie znajdują chętnych.

Na naszym terenie tak jest w przypadku takich zawodów jak piekarz, kucharz, cukiernik

a nawet ostatnio mechanik pojazdów samochodowych i fryzjer.

Przedsiębiorcy zgodnie twierdzą, że przyjmowanie młodych ludzi na zajęcia praktyczne

motywowane jest głównie kształceniem przyszłych kadr do swoich zakładów pracy

i chęcią pomocy młodym ludziom.

Wielu z nich przyznaje, że w ten sposób pozyskują dodatkową pomoc w realizacji bieżących zleceń.

O sukcesie szkolenia na stanowisku pracy w dużej mierze decyduje to, aby owym   szkoleniem zainteresowane były w równym stopniu wszystkie podmioty biorące udział

w procesie szkoleniowym, zatem szkoła, uczniowie i przedsiębiorcy.

Autentyczne zainteresowanie ucznia wykonywanym zadaniem na stanowisku pracy połączone z rzetelnym wykonywaniem obowiązku nauczania przez zakład pracy to podstawy dobrego kształcenia praktycznego.

Praktyka szkolenia uczniów w ZSZ w Janowie Lubelskim pokazuje, że warunkiem powodzenia nauczania praktycznego jest stała wymiana informacji pomiędzy szkołą,a przyjmującym na szkolenie zakładem pracy i to nie tylko na temat postępów  i zachowania uczniów, ale także czasu i zakresu programów szkolenia.

Uczniowie Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół Zawodowych w Janowie Lubelskim realizują zajęcia praktyczne w 29 zakładach głównie z powiatu janowskiego, posiadających odpowiednie warunki i uprawnienia wymagane od instruktorów praktycznej nauki zawodu.

Nadzór Cechu Rzemiosł Różnych nad nauką zawodu u rzemieślników znajduje się  na bardzo wysokim poziomie, co przekłada się na bardzo dobre lub dobre wyniki nauczania zawodu.

Uczniowie startują w konkursach branżowych osiągając bardzo wysokie pozycje w województwie – np. konkurs BHP oraz Mistrzostwa Fryzjerstwa.

Zalety kształcenia praktycznego u pracodawcy

*   zindywidualizowany tok nauczania praktycznego, uwzględniający możliwości,

     uzdolnienia i cechy osobowościowe;

*   uczenie się zawodu w warunkach naturalnej pracy, w otoczeniu doświadczonych

     pracowników;

*   możliwość dokonywania samooceny efektów nauki;

*   poznawanie nowych technologii, materiałów i urządzeń, wprowadzanych

     przez pracodawców;

* zapoznanie się z rzeczywistymi uwarunkowaniami funkcjonowania firmy, zwłaszcza w

     relacji klient – wykonawca usługi, co oznacza nabywanie wiedzy na temat prowadzenia

     w przyszłości własnej firmy;

*   praca w małym zespole;

*   otrzymywanie wynagrodzenia za pracę podczas trwania nauki zawodu.

W skali całego kraju po latach „odwrotu” od szkolnictwa zawodowego, w bieżącym roku

szkolnym zanotowano wzrost liczby uczniów w zasadniczych szkołach zawodowych

i technikach o ok. 5 %. Być może jedną z przyczyn tego wzrostu jest rosnące bezrobocie wśród absolwentów szkół wyższych.      

Bożena Dębiec - Kierownik Biura Cechu Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorców w Janowie Lubelskim

Wiesława Dyjach - wicedyrektor ds. praktycznej nauki zawodu i szkolenia praktycznego w Zespole Szkół Zawodowych w Janowie Lubelskim.